Tavus Kelebeği (Inachis io (Linnaeus,1758))

Tavus Kelebeği (Inachis io (Linnaeus,1758)) Türkiye Dağılım Haritası

Son Güncelleme: Salı, 12 Aralık, 2023 - 23:44 - Kaynaklar: A.Koçak + Trakel.org + Adamer Kelebek + Kelebek Türk
Lokman BAŞ
Açıklama / Genel Bilgiler
Türe Ait Genel Özellikler

Tavus Kelebeği - Peacock Butterfly (Inachis io (Linnaeus, 1758))

Aglais io, Avrupa'dan Japonya'ya kadar uzanan yaygın bir Palaearktik kelebeğidir (Higgins & Riley 1970). Linnaeus tarafından Papilio io olarak tanımlanan bu tür, Hübner (1819) tarafından kendi monotipik Inachis cinsi altına yerleştirildi ve yakın tarihli moleküler araştırma sounçlarına kadar (Wahlberg & Nylin 2003) bu şekilde anıldı. Aglais io'nun, menzili boyunca yaygın olan itibari alt türlerin yanı sıra, yerelleştirilmiş iki alt türü daha vardır. Bunlar, Kafkas dağlarında bulunan A. io ssp. caucasica (Jachontov 1912) ve Japonya'da ve Rusya'nın Uzak Doğu'sunda bulunan A. io ssp. geisha (Stichel 1908) alt türleridir.

Tavus kelebeği pek çok kelebek meraklısına göre dünyanın en güzel kelebeği olarak kabul edilmektedir. Tavus kelebeğinin kanat üstündeki göz noktalan adeta bir elmas gibi parlar. Göz kamaştırıcı bu görselliği sayesinde saldırganını korkutabilir. Erginleri kış uykusuna yatar ve bahar geldiğinde tekrar uçarlar. 0-3000 m aralığmda görülebilir. Orman kenarlarında, ağaçlık akarsu kenarlarında, parklarda ve bahçelerde sıkça görülür. Isırgangiller (Urticaceae) ailesinden ısırgan otu (Urtica spp.) bitkisi ile beslenir.

Sınıflandırma

Sınıf (class): Insecta → Alt Sınıf (subclass): Pterygota → İnfra Sınıf (infraclass): Neoptera → Üst Takım (superorder): Holometabola → Takım (order): Lepidoptera → Üst Aile (superfamily): Papilionoidea → Aile (family): Nymphalidae → Alt Aile (subfamily): Nymphalinae → Kabile (tribe): Nymphalini → Cins (genus): Aglais → Tür (species): Aglais io

Orjinal Kombinasyon

Papilio io Linnaeus, 1758

Taksonomist

(Linnaeus, 1758)

Tip Lokalitesi

Sweden (İsveç)

Tür Etimoloji

...

Türe Ait Diğer Özellikler

Yaz sonunda çiçekli yamaçlarda, bahçelerde ve ormanlık alanlarda sıklıkla görülür. Bu türe ait kelebekler Eylül ayında kış uykusuna yatar ve kışı içi boş ağaç gövdeleri, odun yığınları, çiftlik binaları ve tavşan yuvaları gibi çeşitli barınak ve karanlık yerlerde geçirir. Erken ilkbaharda ortaya çıkarlar ve sıklıkla ormanlık patikalar, hafif ağaçlı nehir kenarları, terk edilmiş demiryolu kesimleri, eski taş ocakları ve tarım arazileri boyunca açıkta kalan zeminde güneşlenirken gözlemlenirler.

Tanım Kriteleri ▼

...

Benzer Türler

...

Tanı Kartları/Teşhis Anahtarları

...

Fiziksel Özellikler ▼

Kanat Açıklığı

55-65 mm

Birincil Renkler

Kırmızı, Turuncu, Mavi, Kahverengi/Gri/Siyah, Beyaz

Eşeysel Dimorfizm

Eşeysel dimorfizm görülür.

Yaşam Dönemleri ▼

Nesil Sayısı

Yılda iki nesil görülür.

Kışlama

Kışı ergin olarak geçirirler.

Yumurta Dönemi

Nisan-Mayıs

Larva/Tırtıl Dönemi

Mayıs-Haziran-Temmuz-Ağustos

Pupa/Koza/Krizalit Dönemi

...

Uçuş Dönemi

Tüm yıl görülebilir.

Beslenme ve Habitat ▼

Habitat/Yaşam Alanı

  • Bahçeler
  • Kırsal alanlar
  • Meyve bahçeleri
  • Orman kıyıları
  • Yamaçlar

Yükselti

...

Larva Bitkileri

Urtica dioica, Urtica urens, Humulus lupulus

Ergin Besin/Konukçu Bitkileri

...

Davranışlar ▼

Göç Durumu

...

Diğer Davranışsal Özellikler

Nisan ve Mayıs aylarında, dişi tavus kelebekleri sık sık ormanlık açıklıklarda, kır yollarında ve tarım arazilerinde ısırgan otu Urtica dioica kümelerinin etrafında uçarken gözlemlenir. Sonunda, ısırgan otlarının üst yapraklarının altına küresel, donuk yeşil yumurtalarını büyük tepecikler halinde bırakırlar.

Yumurtadan çıktıktan hemen sonra larvalar ısırgan otu yapraklarının üzerinde ipeksi bir ağ oluşturur ve erken büyüme evreleri boyunca bunun içinde yaşarlar. Sıcak havalarda beslenmek için dışarı çıkarlar. Hepsi benzer oranda beslenir ve büyür. Her gömlek değişiminin ardından, giderek daha küçük gruplara ayrılırlar ve daha sonra yakındaki bir bitkiye taşınırlar.

Yaprakların üst yüzeyinde gruplar halinde açık bir şekilde beslenmeleri fark edilmelerini kolaylaştırır. Rahatsız edildiklerinde refleks olarak başlarının arkasında bulunan bezlerden hoş olmayan ve tehlikeli bir sıvı çıkarırlar. Bu, eşek arıları, örümcekler ve yırtıcı kuşlara lezzetli olmadıklarını ve rahatsız edilmemeleri gerektiğini gösteren bir işarettir.

Son döneme ulaştıklarında larvalar davranış bakımından yalnız hale gelirler. Bunlar, siyah sivri uçlarla kaplı ve minik beyaz yumrularla süslenmiş, kadifemsi siyah, güzel bir hal alırlar.

Bildirildiğine göre krizalit, ısırgan otu civarındaki odunsu gövdelerde veya ağaç gövdelerinde asılı olarak bulunabilir. Soluk yeşil renkte ve kanat kılıfları boyunca koyu çapraz bir çizgiyle kendini gösterir.

Diğer Canlılarla İlişkileri ▼

Tavus tırtıllarının %90'ı hala Tachinid sineği Zenilla vulgaris'in saldırılarına maruz kalmaktadır. Pelatachina tibialis, Sturmia bella ve Phryxe vulgaris gibi diğer Tachinidlerin de Inachis io'yu parazitlediği kaydedilmiştir.

Koruma ve Endemizm ▼

Koruma

Düşük Riskli (LC - Least Concern)

Endemizm

Endemik Değil

Sinonim ve Kombinasyonlar Taksonomist
Papilio io Linnaeus, 1758 
Inachis io (Linnaeus, 1758) 
Inachis nigrolimbata Verity, 1950 
Inachis oligoio Reuss, 1939 
Nymphalis antigone Fischer de Waldheim  
Nymphalis belisaria Oberthür, 1889 
Nymphalis fischeri Standfuss  
Nymphalis griseocellata Lempke, 1956 
Nymphalis ioides Ochsenheimer, 1807 
Nymphalis sardoa Staudinger, 1871 
Vanessa astrida Derenne-Meyers, 1926 
Vanessa basi-obscura Reuss, 1911 
Vanessa calorefacta Urich, 1897 
Vanessa cyanosticta Raynor, 1903 
Vanessa dyophthalmica Garbini, 1883 
Vanessa exmaculata Reuss, 1911 
Vanessa exoculata Weymer, 1878 
Vanessa fulva Oudemans, 1905 
Vanessa hackrayi Cabeau, 1925 
Vanessa io (Linnaeus, 1758) 
Vanessa irenea Prüffer, 1921 
Vanessa jocaste Urich, 1897 
Vanessa lacteus Bandermann, 1935 
Vanessa lucidocellata Reuss, 1911 
Vanessa magnimaculata Reuss, 1911 
Vanessa marginalis Reuss, 1911 
Vanessa marginimaculata-obscura Reuss, 1911 
Vanessa meilhani Frémont, 1926 
Vanessa mesoides-brunnea Reuss, 1911 
Vanessa mesoides-clara Reuss, 1911 
Vanessa mesoides-lucidocellata Reuss, 1911 
Vanessa mesoides-parvimaculata Reuss, 1911 
Vanessa mesoides-sibirica Reuss, 1922 
Vanessa mesoides-splendens Reuss, 1911 
Vanessa mesoides-viridiocellata Reuss, 1911 
Vanessa narses Schultz, 1899 
Vanessa nigrifasciata Reuss, 1911 
Vanessa nigriocellata Reuss, 1911 
Vanessa nigromaculata Kleinschmidt, 1929 
Vanessa pallens Knoch, 1927 
Vanessa parvimaculata Reuss, 1911 
Vanessa pavo Stichel, 1902 
Vanessa prochnovi Pronin, 1928 
Vanessa silaceus Bandermann, 1935 
Vanessa teloides-brunnea Reuss, 1911 
Vanessa teloides-clara Reuss, 1911 
Vanessa teloides-lucidocellata Reuss, 1911 
Vanessa teloides-nigrifasciata Reuss, 1911 
Vanessa teloides-splendens Reuss, 1911 
Vanessa transparens Beuret, 1926 
Vanessa bimaculata Tempel, 1924 (Ambiguous)
Vanessa extrema Fischer de Waldheim, 1898 (Ambiguous)
Vanessa mesoides Reuss, 1911 (Ambiguous)
Vanessa pallida Tutt, 1896 (Ambiguous)
Vanessa splendens Reuss, 1909 (Ambiguous)
Vanessa teloides Reuss, 1911 (Ambiguous)
Alttürler Taksonomist
Aglais io geisha (Stichel, 1908)
Aglais io caucasica (Jachontov, 1912)
Dünya Dağılımı ▼

Arnavutluk, Ermenistan, Avusturya, Azerbaycan, Belçika, Bulgaristan, Bosna Hersek, Beyaz Rusya, İsviçre, Çin Halk Cumhuriyeti, Çek Cumhuriyeti, Almanya, Danimarka, Estonya, İspanya, Finlandiya, Fransa, İngiltere, Gürcistan, Yunanistan, Macaristan, Hırvatistan, İrlanda, İzlanda, İtalya, Kazakistan, Kırgızistan, Litvanya, Lüksemburg, Letonya, Makedonya, Malta, Hollanda, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya Federasyonu, İsveç, Slovak Cumhuriyeti, Slovenya, Türkiye, Tian Shan Dağları, Ukrayna, Virjin Adaları, Yugoslavya, İran

Palearktik Bölge Dağılımı ▼

Arnavutluk, Ermenistan, Avusturya, Azerbaycan, Belçika, Bulgaristan, Bosna Hersek, Beyaz Rusya (Belarus), İsviçre, Çin Halk Cumhuriyeti, Çek Cumhuriyeti, Almanya, Danimarka, Estonya, İspanya, Finlandiya, Fransa, İngiltere, Gürcistan, Yunanistan, Macaristan, Hırvatistan, İrlanda, İzlanda, İtalya, Kazakistan, Kırgızistan, Litvanya, Lüksemburg, Letonya, Makedonya, Malta, Hollanda, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya Federasyonu, İsveç, Slovakya, Slovenya, Türkiye, Tian Shan Dağları, Ukrayna, Yugoslavya, İran

Türkiye Dağılımı ▼

Amasya, Ankara, Artvin, Balıkesir, Bilecik, Bolu, Bursa, Çanakkale, Diyarbakır, Erzincan, Erzurum, Giresun, Gümüşhane, İstanbul, Kastamonu, Kırklareli, Kütahya, Ordu, Rize, Samsun, Sinop, Sivas, Tokat, Trabzon, Yozgat, Bayburt, Bartın, Ardahan, Karabük, Düzce

Literatür

Dış Bağlantılar

Haritalar/Fotoğraflar
Sınıflandırma
İngilizce İsimlendirme: 
Peacock Butterfly
Üst Familya (Superfamily): 
Alt Familya (Subfamily): 
Kabile (Tribe): 
Cins (Genus): 
Endemizm: 
Koruma Statüsü: 

İçeriklerde Sık Kullanılan Terimler

*Alttür (Subspecies): Türün diğer alt birimlerinden taksonomik olarak farklı, coğrafik olarak sınırlandırılmış, aralarında gen alışverişi olan bölgesel bir topluluk.
*Cins: Birbirine benzer türlerin toplandığı taksonomik kategori. Cins isimleri daima büyük harfle başlar ve italik olarak yazılır. İtalik yazma şansı yoksa altı çizili olarak yazılır. Örn: Polyommatus.
*Dimorfizm: Bir populasyonda morfolojik olarak iki tipin var oluşu.
*Ekolojik Yalıtım (Ekolojik İzolasyon): Aynı yerde yaşayan bir populasyonun kısımları arasında ekolojik nedenlerden dolayı eşeysel yalıt ımın oluşu.
*Eşeysel Dimorfizm: Erkekle dişi arasındaki yapısal farklılık.
*Fenon: Fenotipik olarak birbirine benzeyen örneklerden biri.
*Fenotip: Çevre faktörlerinin etkisiyle belirli sınırlar içinde değişebilen (reaksiyon normu), genotipin meydana getirdiği özelliklerin tümü (çoğunlukla bir bireyin görünüşü).
*Holotip: Üzerinde ilk defa özgül tanımlanmanın yapıldığı (yayınlanmış olmalıdır) va da İndikasyonla verilmiş olan, nominal taksonun tek bir bireyi.
*İkiztür (Siblingspecies): Üreme bakımından ya lıtılmış ; fakat yapısal olarak birbirine benzeyen türler.
*Katalog: Literatüre dayanılarak. belirli bir taksona ait isimlerin ve kaynakların liste halinde verilmesi.
*Kontrol Listesi (Çekliste): Kolleksiyonların düzenlenmesinde yardımcı olmak için, bir grubun taksonlarının bir düzen içinde verilmesi.
*Morfolojik Özellik: Bir organizmanın dış görünümündeki yapısal özelliklerdir. Bu özellikler, bir organizmanın türünü belirlemek, filogenetik ilişkileri anlamak ve evrimsel tarihi anlamak için kullanılabilir. Organizmanın anatomisi, fizyolojisi, histolojisi, embriyolojisi, sistematiği ve taksonomisi gibi birçok farklı alanda önemlidir. Örneğin, kelebeklerin anten yapısı, kanat şekli, bacak yapısı ve renklenme özellikleri gibi morfolojik özellikleri, kelebek türlerinin tanınmasına yardımcı olabilir.
*Nomenklatür: İsimler sistemi.
*Polimorfizm: Bir populasyondaki gen ve fenotip çeşitliliği.
*Sintip (Syntypus): Holotipi ayrılmamış bir tip serisi içerisinde, örneklerin herbirine verilen isim.
*Sinonim (Synonym = Eşad): Aynı taksona birden fazla verilen isimlerin herbiri. Bunlardan eski olanı, yani ilk verileni taksonun geçerli ismi olarak kullanılır.
*Taksan (Taxon; Çoğulu Taxa): Belirli bir kategori içine sokulabilecek ve yeni bir isim verilebilecek kadar fark gösteren taksonomik bir grup. Örneğin: Papilio machaon (tür kategorisinde takson), Papilio (cins kategorisinde takson), Papilionidae (familya kategorisinde takson).
*Tanım (Description): Taksonomide bir taksonun ya da örneğin, sınırlarını ortaya koymaksızın, diğer taksonlarla ayırımını net olarak belirtmeksizin, özelliklerinin verilmesidir.
*Teşhis (Determination): Bir bireyin taksonomik olarak tesbiti.
*Teşhis Anahtarı: Taksonları birbirlerinden kolayca ayırtedebilmek için, belirli bir sisteme göre düzenlenmiş karakter dizinleri.
*Tip (Typus): Bir taksana ismini veren bir örnek.
*Tip Lokalitesi (Locus Typicus): Neotip, lektotip ya da holotipin toplanmış olduğu yer.
*Varyasyon: Kalıtsal olan değişinimler.
*Yerel İsim: Bir taksonun o bölgedeki (yöresel) ismi. Nomenklatür (bilimsel isimlendirme) bakımından önemsizdir.
*Yöresel İsim: Bir taksonun o dildeki ismi.

Her sistematik taksonun sonunda o taksonu ilk defa tanımlayan bilim adamının ismi ve çoğunlukla yayınlandığı tarih bulunur. Örneğin, Pezotettix anatolica Uvarov, 1934. Tarih bir virgül ile yazardan ayrılır. Tanınmış sistematikçilerin ismi kısaltılmış olarak kullanılabilir. Örneğin. Linneus. Linn. olarak. Eğer yazar ismi tarih ile birlikte ya da sadece yazar ismi olarak bir parantez içine alınmış ise. bu, tanımlanan türün bir zamanlar (tür tanımlandığı zaman ya da daha sonra) başka bir cinse bağlı olduğunu gösterir. Örneğin, Rammepodisma natoliae (Ramme, 1939); natoliae tür ismi bir zamanlar Micropodisma'ya bağlıydı, daha sonra cins değişikliği yapılmıştır. Tercihen bu parantezden sonra revizyonu yapanın ismi kullanılır. Örneğin Rammepodisma natoliae (Ramme, 1939) Weidner, 1969.

Büyük baş harfle yazılmış italik bir isim (tek bir kelime) cinsi gösterir; eğer, sonuna 'sp.' gelirse o cinse ait bir türü, 'spp.' gelirse o cinse ait türleri ifade eder. Örneğin Gompus sp. (bir türü), Gomphus spp. (cinse ait türleri). Aynı durum alttürler için de geçerlidir. Örneğin subsp.; subspp. kullanılır. “ssp.” de aynı zamanda alt türleri belirtmek için kullanılmaktadır.

http://www.nic.funet.fi/pub/sci/bio/life/insecta/lepidoptera/ditrysia/