Kırlangıçkuyruk (Papilio machaon Linnaeus,1758)

Kırlangıçkuyruk (Papilio machaon Linnaeus,1758) Türkiye Dağılım Haritası

Son Güncelleme: Pazar, 15 Ekim, 2023 - 00:19 - Kaynaklar: A.Koçak + Trakel.org + Adamer Kelebek + Kelebek Türk
Lokman BAŞ
Açıklama / Genel Bilgiler

Kırlangıçkuyruk - Swallowtail (Papilio machaon Linnaeus, 1758)

Yaygın ve göz alıcı bir tür olduğu için aynı dillerde farklı isimlendirmeleri mevcuttur. İngilizce'de; Artemisia Swallowtail, Common Yellow Swallowtail, Old World Swallowtail, Swallowtail gibi isimler almaktadır.

Çarpıcı görünüşü ve büyüklüğü ile kolayca fark edilen bir kelebektir. Hızlı ve çevik bir uçucudur. Erik ve Kaplan Kırlangıçkuyruğu benzese de daha yaygın bir şekilde gözlemlenir. Sıkça uçuş yapsalar da erkekleri topraktan mineral alırken görülür.

DAVRANIŞLAR: Dişi kırlangıçkuyruğu "anında" yumurta bırakır - havada asılı kalır, konakçı bitkinin üzerine oturur, kanatlarını çırpmayı bırakmaz, karnını büker ve yumurtayı yaprağın alt tarafına veya yan yüzeyine yapıştırır. Bir uçuşta kelebek 2, daha az sıklıkla 3 yumurta bırakır, dişi P.machaon toplamda 120'ye kadar yumurta bırakır. Yumurtalar yarım küre şeklindedir ve ince zarlıdır. Yumurta rengi, yeşilimsi veya gri-sarı, üst kısımları ve orta kısmı kırmızımsı kahverengi, daha sonra mavimsi hale gelen siyah desenli. Yumurta aşaması 3-4 gün sürer (kafeslerde).

Kırlangıç ​​​​kuyruklu tırtıllar, ilk torasik segmentte (osmetrian bezi) iki boynuzlu, çatal benzeri kırmızı bir dokunaç ile karakterize edilir ve genellikle kafanın içine çekilir, ancak tehlike durumunda tırtıl onu dışarı doğru iter, önünü kaldırır. Vücut yukarı ve arkaya doğru giderken, bezden turuncu renkli bir sıvı salınır, etrafına pis kokulu bir koku yayarak saldırganı uzaklaştırır.  Bütün bunlar sadece genç ve orta yaşlı larvalarda işe yarar, P.machaon'un yetişkin tırtılları tehlike anında çatalı uzatmaz - belki de kırlangıç ​​​​kuyruklu tırtılların pupadan çok önce beslenmeyi bırakması ve bezin serbest bırakmak için gerekli enerjiye sahip olmaması nedeniyle. Bazen kırlangıç ​​kuyruklarının yaşla birlikte çok az değişen tırtılları vardır - siyah kalırlar ve sonuna kadar sıvı salgılayan bir osmetrium vardır.

Larvalar, tüy döktükten sonra isteyerek exuvia yerler - hem kendilerinin hem de başkalarınınkileri.  Tırtıl aşaması 15-16 gün sürer (kafeslerde).

İlk başta tırtıllar siyahtır, kırmızı siğiller ve sırtlarında büyük beyaz bir nokta vardır, ardından siğiller yavaş yavaş kaybolur, larvalar, her biri 6 veya 8 turuncu-kırmızı lekeye sahip siyah enine çizgilerle yeşile döner.

Pupalanma, konakçı bitkinin gövdelerinde veya yakınında - çimenlerde, çalılarda gerçekleşir. Pupanın rengi mevsime göre değişkenlik gösterir. Yaz pupaları küçük siyah noktalarla yeşil veya sarımsıdır. Pupa kışlama döneminde - siyahımsı bir baş ucu ve kafasında kalın boynuzları olan kahverengi bir hal alır.  Orta Avrupa'da pupa aşaması 2-3 hafta sürer, ancak kış uykusundaki pupalarda erginin oluşma süresi birkaç ay uzar.

KANAT AÇIKLIĞI: 31-34 mm

HAKİM RENKLER:  Kırmızı, Sarı, Mavi, Kahverengi, Gri, Siyah

UÇUŞ ZAMANI: Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim. Kışı pupa olarak geçirirler.

NESİL SAYISI: Kuzey Avrupa'da, türler Haziran'dan Ağustos'a kadar bir nesil üretir. Güneyde iki kuşak (Nisan'dan Mayıs'a ve Temmuz ortasından Ağustos'a kadar) ve Kuzey Afrika'da üç kuşak (Nisan'dan Ekim'e kadar) vardır. 1. nesil Mayıs'tan Haziran'a kadar, 2.nesil Ağustos'tan Eylül'e kadar, bazen Ekim'de de bulunur.

RAKIM: 3000 metre yüksekliğe kadar görülür.

HABİTAT: Yüksek çalılıklar, açık çiçekli alanlar, bahçelerden dağlara kadar  her türlü açık arazide gözlemlenebilir. 2000 m'ye (Alpler) ve hatta 4500 m'ye (Tibet) kadar deniz kıyılarından dağ yamaçlarına kadar açık alanlarda her yerde uçarlar. Bahçede havuç yetiştirirseniz, kırlangıç ​​kuyruğu orada görebilirsiniz. Ayrıca - çayırlar, bahçeler, köy yolları, orman açıklıkları, dağlardaki açıklıklar yaşam alanlarındandır.

 Havuç çiçekleri ve sarkık yılanbaşı (Dracocephalum nutans), Ruysch yılanbaşı (D. ruyschiana), orta kesme otu (Libanotis intermedia), kekik (Origanum vulgare), çayır tatlısı (Filipendula ulmaria) çiçeklerinde kırlangıç ​​kuyruğunun ek beslenmesi kaydedildi.

BESİN BİTKİLERİ: Rezene (Foeniculum vulgare) olmak üzere maydanozgillerden (Apiacaea) bitkilerdir. Cicuta virosa, Carum carvi, Trinia, Laserpitium, Pimpinella saxifraga, Aegopodium podagraria, Anethum graveolens, Angelica silvestris, Angelica archangelica, Levisticum officinale, Peucedanum, Pastinaca sativa, Heracleum sphondylium, Daucus, Foeniculum vulgare, Heracleum, Ferula, Dictamnus albus, Ruta, Haplophyllum,

Sinonim ve Kombinasyonlar Taksonomist
Papilio hippocrates Felder & Felder, 1864
Papilio hookeri Gaonkar, 1999
Papilio joanae Heitzman, 1974
Papilio reginae Retzius, 1783
Papilio umbellatarum Fabricius, 1807
Papilio aurantiaca Speyer, 1858
Alttürler Taksonomist
Pailio machaon aliaska Scudder, 1869
Pailio machaon annae Gistel, 1857
Pailio machaon archias Fruhstorfer, 1907
Pailio machaon asiaticus Ménétriés 
Pailio machaon baijangensis Huang & Murayama, 1992
Pailio machaon bairdii Edwards, 1866
Pailio machaon birmanicus Rothschild, 1908
Pailio machaon brucei Edwards, 1893
Pailio machaon centralis Staudinger, 1886
Pailio machaon chinensis Verity, 1905
Pailio machaon gorganus Fruhstorfer, 1922
Pailio machaon hippocrates C & R Felder, 1864
Pailio machaon hudsonianus Clark, 1932
Pailio machaon kamtschadalus Alphéraky, 1897
Pailio machaon kiyonobu Morita, 1997
Pailio machaon kunkalaschani Eller, 1939
Pailio machaon ladakensis Moore, 1884
Pailio machaon lapponica Verity, 1911
Pailio machaon machaon Linnaeus, 1758
Pailio machaon mauretanica Verity, 1905
Pailio machaon montanus Alphéraky, 1897
Pailio machaon muetingi Seyer, 1976
Pailio machaon neochinensis Sheljuzhko, 1913
Pailio machaon oregonius Edwards, 1876
Pailio machaon oreinus Sheljuzhko, 1919
Pailio machaon orientis Verity, 1911
Pailio machaon pikei Sperling, 1987
Pailio machaon sachalinensis Matsumura, 1911
Pailio machaon schapiroi Seyer, 1976
Pailio machaon septentrionalis Verity, 1911
Pailio machaon sikkimensis Moore, 1884
Pailio machaon suroia Tytler, 1939
Pailio machaon sylvinus Hemming 
Pailio machaon syriacus Verity, 1908
Pailio machaon taliensis Eller, 1939
Pailio machaon ussuriensis Sheljuzhko, 1910
Pailio machaon verityi Fruhstorfer, 1907
Pailio machaon weidenhofferi Seyer, 1976
Dünya Dağılımı
Afganistan, Arnavutluk, Ermenistan, Avusturya, Belçika, Bahreyn, Bosna Hersek, Beyaz Rusya, İsviçre, Çin Halk Cumhur., Kıbrıs Rum Kesimi, Çek Cumhuriyeti, Almanya, Danimarka, Cezayir, Estonya, İspanya, Finlandiya, Fransa, İngiltere, Gürcistan, Yunanistan, Hırvatistan, Hindistan, Irak, İran, İtalya, Kazakistan, Kuveyt, Lübnan, Litvanya, Lüksemburg, Letonya, Fas, Moldovya, Makedonya, Moğolistan, Malta, Hollanda, Norveç, Umman, Pakistan, Polonya, Portekiz, Katar, Rusya Federasyonu, Suudi Arabistan, İsveç, Slovak Cumhuriyeti, Slovenya, Suriye, Türkmenistan, Tunus, Türkiye, Ukrayna, Amerika Birleşik Devletleri, Özbekistan, Virjin Adaları, Bulgaristan, Bhutan, Japonya, Burma (Birmanya), Nepal, Slovenya, Ürdün, Kırgızistan, Kuzey Kore, Güney Kore Cumhuriyeti, Tian Shan Dağları, Kanada, Yugoslavya, Romanya, Macaristan, Azerbaycan, Tacikistan, Amerika Birleşik Devletleri, Meksika, Tayvan, İsrail, Vietnam Sosyalist
Palearktik Bölge Dağılımı
Afganistan, Arnavutluk, Ermenistan, Avusturya, Belçika, Bahreyn, Bosna Hersek, Beyaz Rusya (Belarus), İsviçre, Çin Halk Cumhuriyeti, Kıbrıs Rum Kesimi, Çek Cumhuriyeti, Almanya, Danimarka, Cezayir, Estonya, İspanya, Finlandiya, Fransa, İngiltere, Gürcistan, Yunanistan, Hırvatistan, Hindistan, Irak, İran, İtalya, Kazakistan, Kuveyt, Lübnan, Litvanya, Lüksemburg, Letonya, Fas, Moldova, Makedonya, Moğolistan, Malta, Hollanda, Norveç, Pakistan, Polonya, Portekiz, Katar, Rusya Federasyonu, Suudi Arabistan, İsveç, Slovakya, Slovenya, Suriye, Türkmenistan, Tunus, Türkiye, Ukrayna, Özbekistan, Bulgaristan, Japonya, Slovenya, Ürdün, Kırgızistan, Kuzey Kore, Güney Kore Cumhuriyeti, Tian Shan Dağları, Yugoslavya, Romanya, Macaristan, Azerbaycan, Tacikistan, Tayvan, İsrail, Vietnam
Türkiye Dağılımı
Adana, Adıyaman, Afyonkarahisar, Amasya, Ankara, Antalya, Artvin, Aydın, Balıkesir, Bilecik, Bitlis, Bolu, Burdur, Bursa, Çanakkale, Çankırı, Çorum, Denizli, Diyarbakır, Edirne, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Gümüşhane, Hakkari, Hatay, Isparta, Mersin, İstanbul, İzmir, Kars, Kastamonu, Kayseri, Kırklareli, Kırşehir, Konya, Kütahya, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Nevşehir, Niğde, Siirt, Sivas, Tekirdağ, Tokat, Tunceli, Şanlıurfa, Van, Yozgat, Aksaray, Bayburt, Karaman, Kırıkkale, Şırnak, Bartın, Ardahan, Iğdır, Yalova, Karabük, Osmaniye

Literatür

  • Baytaş, A. (2019). Türkiye’nin Kelebekleri; Arazi Rehberi.
  • Hesselbarth, G., Van Oorschot, H., & Wagener, S. (1995). Die Tagfalter der Türkei. Band 2. Nymphalidae. Selbsterverlag Sigbert Wagener, Bocholt, Germany.
  • Karaçetin, E., & Welch, H. J. (2011). TUrkiye'deki kelebeklerin kirmizi kitabi. Ankara: Doga Koruma Merkezi. Ankara, Turkiye, 124.
  • Koçak, A. Ö., & Kemal, M. (2018). A synonymous and distributional list of the species of the Lepidoptera of Turkey. Centre for Entomological Studies, Memoirs, 8, 1-487.

Dış Bağlantılar

 

Haritalar/Fotoğraflar
Sınıflandırma
İngilizce İsimlendirme: 
Swallowtail, Common Yellow Swallowtail
Üst Familya (Superfamily): 
Alt Familya (Subfamily): 
Kabile (Tribe): 
Cins (Genus): 
Görüldüğü Aylar: 
Endemizm: 
Koruma Statüsü: 
Kanat Altı Renkleri: 
Kanat Üstü Renkleri: 
Nesil Sayısı: 
2 nesil

İçeriklerde Sık Kullanılan Terimler

*Alttür (Subspecies): Türün diğer alt birimlerinden taksonomik olarak farklı, coğrafik olarak sınırlandırılmış, aralarında gen alışverişi olan bölgesel bir topluluk.
*Cins: Birbirine benzer türlerin toplandığı taksonomik kategori. Cins isimleri daima büyük harfle başlar ve italik olarak yazılır. İtalik yazma şansı yoksa altı çizili olarak yazılır. Örn: Polyommatus.
*Dimorfizm: Bir populasyonda morfolojik olarak iki tipin var oluşu.
*Ekolojik Yalıtım (Ekolojik İzolasyon): Aynı yerde yaşayan bir populasyonun kısımları arasında ekolojik nedenlerden dolayı eşeysel yalıt ımın oluşu.
*Eşeysel Dimorfizm: Erkekle dişi arasındaki yapısal farklılık.
*Fenon: Fenotipik olarak birbirine benzeyen örneklerden biri.
*Fenotip: Çevre faktörlerinin etkisiyle belirli sınırlar içinde değişebilen (reaksiyon normu), genotipin meydana getirdiği özelliklerin tümü (çoğunlukla bir bireyin görünüşü).
*Holotip: Üzerinde ilk defa özgül tanımlanmanın yapıldığı (yayınlanmış olmalıdır) va da İndikasyonla verilmiş olan, nominal taksonun tek bir bireyi.
*İkiztür (Siblingspecies): Üreme bakımından ya lıtılmış ; fakat yapısal olarak birbirine benzeyen türler.
*Katalog: Literatüre dayanılarak. belirli bir taksona ait isimlerin ve kaynakların liste halinde verilmesi.
*Kontrol Listesi (Çekliste): Kolleksiyonların düzenlenmesinde yardımcı olmak için, bir grubun taksonlarının bir düzen içinde verilmesi.
*Morfolojik Özellik: Bir organizmanın dış görünümündeki yapısal özelliklerdir. Bu özellikler, bir organizmanın türünü belirlemek, filogenetik ilişkileri anlamak ve evrimsel tarihi anlamak için kullanılabilir. Organizmanın anatomisi, fizyolojisi, histolojisi, embriyolojisi, sistematiği ve taksonomisi gibi birçok farklı alanda önemlidir. Örneğin, kelebeklerin anten yapısı, kanat şekli, bacak yapısı ve renklenme özellikleri gibi morfolojik özellikleri, kelebek türlerinin tanınmasına yardımcı olabilir.
*Nomenklatür: İsimler sistemi.
*Polimorfizm: Bir populasyondaki gen ve fenotip çeşitliliği.
*Sintip (Syntypus): Holotipi ayrılmamış bir tip serisi içerisinde, örneklerin herbirine verilen isim.
*Sinonim (Synonym = Eşad): Aynı taksona birden fazla verilen isimlerin herbiri. Bunlardan eski olanı, yani ilk verileni taksonun geçerli ismi olarak kullanılır.
*Taksan (Taxon; Çoğulu Taxa): Belirli bir kategori içine sokulabilecek ve yeni bir isim verilebilecek kadar fark gösteren taksonomik bir grup. Örneğin: Papilio machaon (tür kategorisinde takson), Papilio (cins kategorisinde takson), Papilionidae (familya kategorisinde takson).
*Tanım (Description): Taksonomide bir taksonun ya da örneğin, sınırlarını ortaya koymaksızın, diğer taksonlarla ayırımını net olarak belirtmeksizin, özelliklerinin verilmesidir.
*Teşhis (Determination): Bir bireyin taksonomik olarak tesbiti.
*Teşhis Anahtarı: Taksonları birbirlerinden kolayca ayırtedebilmek için, belirli bir sisteme göre düzenlenmiş karakter dizinleri.
*Tip (Typus): Bir taksana ismini veren bir örnek.
*Tip Lokalitesi (Locus Typicus): Neotip, lektotip ya da holotipin toplanmış olduğu yer.
*Varyasyon: Kalıtsal olan değişinimler.
*Yerel İsim: Bir taksonun o bölgedeki (yöresel) ismi. Nomenklatür (bilimsel isimlendirme) bakımından önemsizdir.
*Yöresel İsim: Bir taksonun o dildeki ismi.

Her sistematik taksonun sonunda o taksonu ilk defa tanımlayan bilim adamının ismi ve çoğunlukla yayınlandığı tarih bulunur. Örneğin, Pezotettix anatolica Uvarov, 1934. Tarih bir virgül ile yazardan ayrılır. Tanınmış sistematikçilerin ismi kısaltılmış olarak kullanılabilir. Örneğin. Linneus. Linn. olarak. Eğer yazar ismi tarih ile birlikte ya da sadece yazar ismi olarak bir parantez içine alınmış ise. bu, tanımlanan türün bir zamanlar (tür tanımlandığı zaman ya da daha sonra) başka bir cinse bağlı olduğunu gösterir. Örneğin, Rammepodisma natoliae (Ramme, 1939); natoliae tür ismi bir zamanlar Micropodisma'ya bağlıydı, daha sonra cins değişikliği yapılmıştır. Tercihen bu parantezden sonra revizyonu yapanın ismi kullanılır. Örneğin Rammepodisma natoliae (Ramme, 1939) Weidner, 1969.

Büyük baş harfle yazılmış italik bir isim (tek bir kelime) cinsi gösterir; eğer, sonuna 'sp.' gelirse o cinse ait bir türü, 'spp.' gelirse o cinse ait türleri ifade eder. Örneğin Gompus sp. (bir türü), Gomphus spp. (cinse ait türleri). Aynı durum alttürler için de geçerlidir. Örneğin subsp.; subspp. kullanılır. “ssp.” de aynı zamanda alt türleri belirtmek için kullanılmaktadır.

http://www.nic.funet.fi/pub/sci/bio/life/insecta/lepidoptera/ditrysia/