Karadeniz Bölgesi’nde Tehdit Altında (CR, EN, VU), Tehdite Yakın (NT) Kelebek Türlerinin (Rhopalocera) Listesi

Endemik: Küresel dağılımının tamamı Türkiye sınırları içerisinde bulunan türler.

Endemiğe Yakın: Küresel dağılımının %60’ından fazlası Türkiye sınırları içinde bulunan türler.

Bölgesel değerlendirmeler için IUCN Kırmızı Liste kategorileri

Bölgede Tükenmiş (RE) (İng. Regionally Extinct): Bölgedeki üreme potansiyeli olan son bireyin (veya ziyaretçi bir takson için son bireyin) öldüğüne veya doğadan yok olduğuna hiç bir makul şüphe kalmadığını belirten sınıf. Bu sınıf için kullanılabilecek zaman sınırı, bölgesel değerlendirmeyi yapan yetkili kişilerin takdirine bırakılmıştır, ama normal olarak MS 1.500’den daha önce olmamalıdır.

Kritik (CR) (İng. Critically Endangered): Eldeki en iyi kanıtlar, taksonun A’dan E’ye kadar ölçütlerden herhangi birini Kritik sınıfı için karşıladığını gösteriyorsa, takson Kritik (Critically Endangered) olarak sınıflanır, ve bu nedenle neslinin doğada tükenme riskinin aşırı derecede yüksek olduğu kabul edilir.

Tehlikede (EN) (İng. Endangered): Eldeki en iyi kanıtlar, taksonun A’dan E’ye kadar ölçütlerden herhangi birini Tehlikede sınıfı için karşıladığını gösteriyorsa, takson Tehlikede (Endangered) olarak sınıflanır, ve bu nedenle neslinin doğada tükenme riskinin çok yüksek olduğu kabul edilir.

Duyarlı (VU) (İng. Vulnerable): Eldeki en iyi kanıtlar, taksonun A’dan E’ye kadar ölçütlerden herhangi birini Duyarlı sınıfı için karşıladığını gösteriyorsa, takson Duyarlı (Vulnerable) olarak sınıflanır ve bu nedenle neslinin doğada tükenme riskinin yüksek olduğu kabul edilir.

Tehdite Yakın (NT) (İng. Near Threatened): Ölçütlere göre değerlendirildiğinde Kritik, Tehlikede veya Duyarlı sınıflarına girmeyen, fakat bu ölçütleri karşılamaya yakın olan veya yakın gelecekte tehdit altında olarak tanımlanma olasılığı olan bir takson Tehdite Yakın olarak sınıflandırılır.

Düşük Riskli (LC) (İng. Least Concern): Ölçütlere göre değerlendirildiğinde Kritik, Tehlikede veya Duyarlı sınıflarına girmeyen bir takson Düşük Riskli olarak sınıflandırılır. Geniş yayılışlı ve nüfusu yüksek olan taksonlar bu sınıfa girer.

Yetersiz Verili (DD) (İng. Data Deficient): Yeterli bilgi bulunmadığı için yayılışına ve/veya nüfus durumuna bakarak tükenme riskine ilişkin bir değerlendirme yapmanın mümkün olmadığı taksonlar Yetersiz Verili sınıfına girerler. Bu sınıftaki bir takson iyi çalışılmış ve biyolojisi iyi biliniyor olabilir, ancak gerekli yayılış ve nüfus bilgileri elde yoktur. Dolayısıyla, Yetersiz Verili bir tehdit sınıfı değildir. Bu sınıfta listelenmek, ek bilgi gerektiği ve ileride taksonun tehdit altındaki bir sınıfa girebileceği anlamına gelir. Elde olan tüm verilerin en iyi şekilde kullanılması önemlidir. Birçok durumda Yetersiz Verili ve tehdit sınıfları arasında seçim yaparken büyük özen gösterilmelidir. Eğer taksonun dağılımının nispeten sınırlı olduğundan şüphe ediliyorsa ve son kaydedildiğinden bu yana uzunca bir süre geçmişse taksona bir tehdit statüsünün verilmesi uygun olabilir.

Uygulanamaz (NA) (İng. Not Applicable): Taksonun bölgesel olarak değerlendirilmesinin uygun olmadığının belirten sınıf. Takson, bölgede yabani popülasyonu olmadığı, doğal yayılışı içinde olmadığı, bölgede çok seyrek görüldüğü (vagrant) veya bölgedeki popülasyonu çok küçük olduğu için NA olabilir. Bölgesel değerlendirmeyi yapan yetkililer, değerlendirilecek en küçük popülasyon için (örn. küresel populasyonun yüzdesi olarak) bir ‘eleme’ kullanmaya ve bundan küçük populasyonu olan taksonları NA olarak sınıflandırmaya karar verebilirler.

Değerlendirilmemiş (NE) (İng. Not Evaluated): Henüz bu ölçütlere göre değerlendirilmemiş bir takson bu sınıfa sınıfına girer.

Kaynaklar:

Karaçetin, E., & Welch, H. J. (2011). Türkiye'deki kelebeklerin kırmızı kitabı: Doğa Koruma Merkezi.

Koçak, A., & Kemal, M. (2018). A synonymous and distributional list of the species of the Lepidoptera of Turkey. Centre for Entomological Studies Memoirs, 8, 01-489.